Temel gıda ürünlerinden biri olan yumurtada fiyat artışı hız kesmeden sürüyor. Aralık 2024’te 100-120 lira arasında satılan 30’lu yumurta kolisi, bugün birçok markette 250 lirayı geçti. Organik etiketli ürünlerde bu rakam 400 liranın üzerine çıkarken, tanesi 10 liraya yaklaşan ürünlerle karşılaşmak mümkün hâle geldi.
Sektör: Sorun Üretimde Değil, Zincirde
Sektör temsilcileri, fiyat artışının üretim yetersizliğinden değil, artan dış talep ve iç piyasadaki fiyat makasından kaynaklandığını vurguluyor. Özellikle Ramazan ayı boyunca artan tüketimle birlikte, fiyatlar daha da yukarı çıktı. Uzmanlara göre iç piyasadaki fiyat dengesizliğinin en büyük nedeni, ihracat kaynaklı arz daralması ve aracı zincirler.
ABD Talebi Dengeleri Bozdu
Fiyat artışının arkasında en büyük neden olarak, ABD’nin ithalat talebi gösteriliyor. Kuş gribi nedeniyle ABD’deki birçok tesis üretimi durdurdu. Türkiye ile yapılan 15 bin tonluk yumurta alım anlaşması, iç piyasada arzı azalttı. Brezilya ve Güney Kore’nin de Türkiye’den alım yapması, iç pazardaki ürün hacmini daha da daralttı.
Fon Kesintisi Talebi Düşürmeye Yetmedi
Artan dış talebi kontrol altına almak isteyen hükümet, ABD’ye yapılan yumurta ihracatına fon kesintisi uygulamaya başladı. Ancak 50 cent ile başlayan kesinti, daha sonra 1,5 dolara yükseltilse de, ihracatın hızını kesmeye yetmedi. Bu durum, iç piyasadaki fiyatların artmasına neden oldu.
Üretici İç Pazardan Çekiliyor
Afyonkarahisar’daki üretici Ramazan Öztürk, tavukların kış aylarında veriminin düştüğünü ve Ramazan’ın da etkisiyle arzın daraldığını ifade etti. ABD’nin peşin ödeme yaparak fiyat sormadan alım yapmasının, üreticiyi dış pazara yönelttiğini belirtti.
Konya’dan üretici Gökhan Kırman ise, iç piyasada ödeme ve iade sorunlarının üretici için caydırıcı olduğunu söyledi: “Dış satışta hemen ödeme alıyoruz, riski yok. İçeride aylarca bekliyoruz, üstelik iadelerle uğraşıyoruz,” dedi.
Zincir Aracılar Kazanıyor, Üretici Değil
İstanbul Hali esnafı Remzi Saygın, artışın kaynağında üretici değil, zincir içindeki fırsatçılar olduğunu savundu. “3 liraya çıkan yumurta, 9 liraya markette satılıyor. Bu kâr üreticiye yansımıyor,” diyerek ihracata sınırlama getirilmesi gerektiğini söyledi.
