Türkiye, yerli enerji üretiminde sağladığı artışla enerji ithalatını, geçen yıl bir önceki yıla göre yaklaşık %5 oranında azalttı. Merkez Bankası verilerine göre, 2023’te 69 milyar 113 milyon dolar olan enerji ithalatı, 2024’te %5,1 azalarak 65 milyar 589 milyon dolara geriledi.
SETA araştırmacısı Büşra Zeynep Özdemir, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2024’ün Türkiye’nin enerji sektörü açısından önemli bir yıl olduğunu vurguladı. Özdemir, enerji üretiminin neredeyse her alanında yaşanan artışların, enerji ithalatındaki düşüşü tetiklediğine dikkat çekti. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından yayımlanan rapora göre, 2023’ün Ocak-Kasım döneminde elektrik üretiminde bir önceki yıla kıyasla %4’ten fazla bir artış kaydedildi. Bu artışın büyük kısmı yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı santrallerde meydana geldi.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları ve YEKDEM’in Rolü
Özdemir, 2011 yılından bu yana uygulanan Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Desteklenmesi Mekanizması (YEKDEM) çerçevesinde kurulan santrallerin başarılı bir şekilde enerji üretmeye devam ettiğini belirtti. YEKDEM sayesinde, 2023 Ocak-Kasım dönemi itibarıyla santrallerin kurulu gücü 14 bin 411 megavattan 2024’ün aynı döneminde 18 bin 204 megavata çıktı.
Yenilenebilir enerji kurulu gücünün artışıyla birlikte Türkiye’nin toplam kurulu gücünün de yükseldiğini belirten Özdemir, buna karşın termik santrallere dayalı kurulu gücün artmadığını vurguladı. Bu, Türkiye’nin enerji talebini karşılamak için yenilenebilir kaynaklardan daha fazla faydalandığını ve aynı zamanda karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik bir adım attığını gösteriyor.
2035 ve 2053 Hedefleri
Özdemir, Türkiye’nin 2035 yılına yönelik yenilenebilir enerji hedeflerinin güncellenmesiyle birlikte, enerjide dışa bağımlılığı azaltmayı ve küresel ısınma ile mücadele etmeyi amaçladığını belirtti. 2053 net sıfır emisyon hedefine ulaşılmasına yönelik planlar çerçevesinde, yalnızca rüzgar ve güneş enerjisine dayalı kurulu gücün 120 bin megavata çıkarılması hedefleniyor. 2023 yılı sonunda, her iki kaynağa dayalı kurulu güç 32 bin megavat seviyesindeyken, bu hedefin 4 kat artırılması, Türkiye’nin karbonsuzlaşma yolundaki kararlılığını gösteriyor.
Yerli Petrol ve Doğal Gaz Üretimi Artıyor
Özdemir, petrol ve doğal gazda artan yerli üretimin de enerji ithalatının düşmesinde büyük rol oynadığını belirtti. 2023 yılı Kasım ayında Türkiye’de petrol üretimi 3 milyon 425 bin varile ulaşmışken, üretimin yaklaşık yarısı Gabar Sahası’ndan karşılanmıştır. Ayrıca, Sakarya Gaz Sahası’nda artan üretim, yaklaşık 7 milyon metreküple 3,5 milyona yakın hanenin tüketimini karşılayacak seviyeye ulaşmıştır. Bu artış, dışa bağımlılığı daha da azaltmaya ve Türkiye’nin enerji arz güvenliğini artırmaya yardımcı olacaktır.
Enerji İthalatındaki Düşüşün Ekonomiye Etkisi
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nden Dr. Öğretim Üyesi Kenan Aslanlı da enerji ithalatındaki düşüşün nedenlerini sıraladı. Aslanlı, yenilenebilir enerji yatırımlarının genişletilmesinin, enerji tüketiminde verimlilik ve tasarrufa yönelik tedbirlerin alınmasının, iç piyasada enerji talebinin azalmasının ve uluslararası enerji fiyatlarındaki değişimlerin bu düşüşte etkili faktörler olduğunu belirtti.
Bununla birlikte, Brent petrolün vadeli işlem fiyatının geçen yıl 2 dolar azalarak 80 dolar seviyelerine gelmesinin de ithalatı azalttığını ifade eden Aslanlı, bu düşüşün kalıcı hale gelmesi durumunda Türkiye ekonomisine önemli katkılar sağlanabileceğini söyledi. Özellikle, yerli yenilenebilir enerji üretiminin artması, fosil yakıt ve nükleer enerji üretiminin artırılması ve enerji verimliliği gibi kalıcı tedbirler, Türkiye’nin dışa bağımlılığını daha da azaltarak ekonomik büyümeyi destekleyebilir.
Aslanlı, enerji ithalatındaki kalıcı düşüşün Türkiye’nin cari açığını daraltma potansiyeline sahip olduğunu, ayrıca döviz rezervlerini artırarak orta vadede ekonomik büyümeye katkı sağlayabileceğini vurguladı.
