Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan analiz, parasal sıkılaşmanın tüketim harcamalarıüzerindeki etkilerini detaylı şekilde inceledi. Raporda, gelir düzeylerine bağlı olarak, parasal sıkılaşma ile birlikte tüketim harcamalarının tüm gelir gruplarında yavaşladığı, ancak en belirgin yavaşlamanın, parasal sıkılaşma öncesinde diğer gruplara kıyasla çok daha güçlü seyreden yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerde gerçekleştiği vurgulandı.
Parasal Sıkılaşma ve Tüketim Harcamaları
TCMB’nin yayımladığı “Parasal Sıkılaşma ve Gelir Düzeyine Göre Tüketim Harcamaları” başlıklı analizinde, hanehalkı harcamaları, sıkı para politikasının etkisiyle değişim gösterdi. Tasarruf imkânı daha fazla olan bireylerin, yüksek mevduat getirileri sayesinde harcamalarını azaltması beklenirken, krediye duyarlı bireylerin harcamalarının yükselen kredi maliyetleriyle yavaşlaması öngörüldü. Bu analiz, parasal sıkılaşma sürecinin gelir gruplarına göre nasıl farklı etkilendiğine dair değerli bilgiler sundu.
Yüksek Gelir Grubundaki Ürünlerde Belirgin Gerileme
2023 yılının ikinci çeyreği, yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerdeki ciro artışının, düşük gelir grubuna hitap eden ürünlere kıyasla yaklaşık bir buçuk kat daha fazla olduğunu gösterdi. Ancak parasal sıkılaşma ile birlikte, her iki grup arasındaki ciro artışı oranları birbirine yakın seviyelere geriledi. Bu gelişme, özellikle yüksek gelir grubundaki hanelerin, tasarrufa yöneldiğini ortaya koyuyor. Bu veriler, sıkı para politikasının yüksek gelir grubunu daha güçlü şekilde etkilediğini gösteriyor.
Satış Hacimlerinde Dikkat Çeken Değişim
Satış hacimleri bazında da benzer bir durum gözlemlendi. Yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerin satış hacmindeki değişim, parasal sıkılaşma öncesinde, düşük gelir grubundaki ürünlerden yaklaşık 3 kat daha fazla iken, sıkılaşma sonrası artış oranları birbirine yakın seviyelere geriledi. Bu, yüksek gelir grubundaki ürünlerin, düşük gelir grubundaki ürünlerden reel olarak daha fazla etkilenmiş olduğunu ortaya koyuyor. Ancak, satış hacmi artışlarında, yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerin diğer ürünlere göre bir miktar daha fazla artış gösterdiği de dikkat çekiyor.
Ürün Gruplarının Göreli Fiyatları
Son olarak, ürün gruplarının göreli fiyatlarında farklılaşmalar olduğu belirtildi. Yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerin fiyatlarındaki değişim, düşük gelir grubuna hitap eden ürünlerden daha belirgin şekilde etkilendi. Bu da, parasal sıkılaşmanın farklı gelir gruplarına göre etkilerinin eşit olmadığını ve her gelir grubunun harcama alışkanlıklarında farklılaşmalara yol açtığını ortaya koyuyor.
