Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı’ndaki denizanası popülasyonu, kirlilik ve aşırı avlanma gibi çevresel faktörler nedeniyle son yıllarda önemli bir artış gösterdi. Bu durum, denizin ekosistem dengesini bozarak, hem deniz canlıları hem de balıkçılık açısından ciddi tehditler yaratıyor. Özellikle İstanbul’un kıyı ilçelerinde, denizanası sayısındaki artış sahil bölgelerinde büyük bir sorun haline geldi. Sarıyer, Beşiktaş, Fatih, Zeytinburnu ve Üsküdar gibi ilçelerin plajları, artık denizanalarıyla dolup taşıyor.
Kirlilik ve Ekosistem Dengesinin Bozulması
İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi’nden Prof. Dr. Firdes Saadet Karakulak, denizanası popülasyonunun mevsimsel olarak ilkbahar ve sonbahar aylarında görülen artışının, kirlilik ve diğer olumsuz çevresel faktörler nedeniyle artık her mevsim artan bir sorun haline geldiğini belirtiyor. Marmara Denizi’nde artan müsilaj olayları ve denizin azot ve fosfor yükü, denizanasının çoğalması için uygun ortam yaratıyor. Oksijen seviyelerinin düşmesi nedeniyle balıklar bu bölgeyi terk ederken, denizanaları bu fırsattan yararlanarak hızla çoğalıyor.
Bu artış sadece denizin ekosistemini değil, balıkçılığı da olumsuz etkiliyor. Prof. Dr. Karakulak, denizanalarının, hamsigibi balıkların yumurtalarını ve yavrularını tüketerek balık popülasyonunun azalmasına neden olabileceğini ifade ediyor. Ayrıca, denizanası artışı nedeniyle balıkçılıkta yakıt tüketiminin arttığını, av veriminin düştüğünü ve denizde kalma süresinin uzadığını belirtiyor.
Aşırı Avlanmanın Etkileri
İÜ Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü’nden Doç. Dr. Ahsen Yüksek, denizanası artışının ekosistemin bozulduğunun bir göstergesi olduğunu vurguluyor. Evsel kirlilik, plankton artışını tetiklerken, balıklar bu planktonları tüketemediğinde denizanaları devreye giriyor ve popülasyonları hızla artıyor. Aşırı avlanma, doğal dengeyi bozarak, ortamda sadece plankton ve denizanası kalmasına yol açıyor. Yüksek, Marmara Denizi’nde aşırı avcılıkla balık popülasyonlarının hızla azaldığını, bu nedenle denizanası gibi fırsatçı türlerin çoğaldığını belirtiyor.
Müsilaj ve Denizanası Arasındaki Bağlantı
Denizanası artışının, Marmara Denizi’nde müsilaj olayıyla ilişkili olabileceği de ifade ediliyor. Doç. Dr. Yüksek, 1994, 2007 ve 2020-2021 yıllarında, müsilaj oluşumları öncesinde her defasında aşırı avcılık ve denizanası artışının gözlemlendiğini belirtiyor. Artan denizanası popülasyonu, yalnızca deniz canlıları için değil, su kalitesi için de büyük bir tehdit oluşturuyor. Kitlesel ölümler ve artan bakteriler, suyun oksijen seviyesini düşürerek, ekosistemdeki diğer canlıları tehdit ediyor.
