Türkiye, iklim değişikliği ile mücadelede önemli bir adım atarak, İklim Kanunu Teklifini TBMM Çevre Komisyonu’nda kabul etti. Bu teklif, ülkede karbon salınımını azaltmayı hedefleyen kapsamlı bir strateji sunuyor. Teklifin temelinde, Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurulması ve bu sistemin yönetimi yer alıyor. Bu adımlar, çevre politikalarının daha etkin hale gelmesini sağlarken, Türkiye’nin uluslararası iklim taahhütlerine de katkıda bulunmayı amaçlıyor.
Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) Nedir?
Emisyon Ticaret Sistemi (ETS), sera gazı emisyonlarını sınırlamak için geliştirilen bir piyasa mekanizmasıdır. Bu sistemde, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından belirlenen karbon salınım limitlerine uyan işletmelere, belirli bir miktarda emisyon izni tahsis edilir. Her işletme, bu izinleri satın alabilir veya satarak emisyon seviyelerini dengelemeye çalışır. Sistemdeki serbest tahsisatlar, işletmelerin emisyon yükümlülüklerini yerine getirebilmesi için kritik öneme sahiptir.
ETS kapsamındaki işletmeler, sera gazı emisyon izni almak zorunda olacak. Bu izinler, belirli bir geçerlilik süresiyle sınırlı olup, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından takip edilecektir. Eğer bir işletme, emisyon izni ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmezse, karbon piyasasında belirli yaptırımlara tabi olacaktır.
Karbon Piyasası Kurulu ve Görevleri
Karbon Piyasası Kurulu, bu yeni sistemin denetimini ve düzenlenmesini sağlayacak bir kurumdur. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı başkanlığında oluşturulan kurul, Türkiye’nin ulusal karbon piyasası stratejisini belirleyecek. Ayrıca, kurulun görevi arasında ETS piyasasında dağıtılacak ücretsiz tahsisat miktarlarını belirlemek ve karbon kredisi ithalat ve ihracat işlemlerini düzenlemek de yer alıyor.
Bu kurulda, çeşitli bakanlıkların ve kamu kurumlarının yanı sıra, Sermaye Piyasası Kurulu ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu gibi önemli kuruluşlar da yer alacak. Böylece, Karbon Piyasası sisteminin etkinliği ve şeffaflığı sağlanmış olacak.
Piyasa İşletmecisi ve Görevleri
Piyasa işletmecisi, ETS piyasasını yöneten ve denetleyen önemli bir rol üstlenecek. Bu kuruluş, tahsisatların dağıtımı, emisyon ticaretinin denetimi ve piyasada şeffaflığın sağlanması için gerekli sistemleri kuracak. Ayrıca, tahsisatların izlenmesi ve saklanması işlemlerini elektronik ortamda gerçekleştirecek.
Piyasa işletmecisi, herhangi bir piyasa bozucu davranış tespit ettiğinde, durumu derhal ilgili kurumlara bildirerek, piyasa dengesini koruyacak.
Ücretsiz Tahsisatlar ve Yaptırımlar
ETS kapsamındaki işletmelere, belirli bir miktarda ücretsiz tahsisat sağlanması mümkün olacak. Ancak, bu tahsisatlar sadece belirlenen şartlar doğrultusunda kullanılabilecek ve teminat sözleşmelerine dahil edilemeyecek. Emisyon izni yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletmelere, bir sonraki yıl için ek tahsisatlar teslim edilmesi gerekecek.
Bunun yanı sıra, bir işletmenin faaliyetlerine son vermesi, iflas etmesi ya da konkordato kararı alması gibi durumlar, emisyon yükümlülüklerini yerine getirmemesine engel teşkil etmeyecek. Bu, sistemin sürekli işlemesini ve çevre hedeflerine ulaşılmasını sağlamak amacıyla konulmuş bir düzenlemedir.
Türkiye’nin Karbon Piyasasına Katkıları
İklim Kanunu Teklifi, Türkiye’nin uluslararası karbon piyasasında aktif bir oyuncu olma yolunda attığı önemli bir adımdır. Karbon kredisi ticareti, hem ekonomik hem de çevresel açıdan büyük fırsatlar sunuyor. İklim Değişikliği Başkanlığı, bu ticaretin ulusal düzeydeki yönetimini üstlenecek ve Türkiye’nin karbon ayak izini azaltma çabalarına katkı sağlayacak.
