Türkiye’deki faiz oranlarındaki dalgalanmalar, bireylerin ve şirketlerin finansal tercihlerinde büyük değişikliklere yol açtı. Son beş yılda, özellikle katılım bankalarının kredi piyasasındaki etkisi artarken, mevduat tercihleri faiz artışları ile geleneksel bankalara kaydı.
Kredi Tercihlerinde Katılım Bankalarının Payı Arttı
2020-2025 yılları arasında mali olmayan şirketlerin kredi kullanımı incelendiğinde, katılım bankalarındaki kredi artışı yüzde 814’e ulaşarak, mevduat bankalarındaki artışı (yüzde 481) önemli ölçüde geride bıraktı. Katılım bankalarının kredilerdeki pazar payı yüzde 6,88’den yüzde 10,40’a yükseldi. Düşük faiz oranları döneminde katılım bankalarının sunduğu faizsiz finansman alternatiflerinin cazip hale gelmesi, bu büyümenin arkasındaki temel etkenlerden biri oldu.
Mevduat Tercihlerinde Faizlerin Etkisi
Mevduat tercihlerinde ise faiz artışlarıyla birlikte katılım bankalarının payı geriledi. 2021’de uygulanan faiz indirimleri ve Kur Korumalı Mevduat (KKM) sisteminin etkisiyle, mali olmayan şirketler katılım bankalarına yönelmişti. Ancak 2023’teki faiz artışları, şirketlerin mevduat bankalarına dönmesine neden oldu.
Beş yıllık dönemde mevduat bankalarındaki artış yüzde 1023, katılım bankalarındaki artış ise yüzde 1097 olarak kaydedildi. Ancak katılım bankalarının mevduat pazarındaki büyüme oranı, kredi piyasasına kıyasla daha düşük kaldı. Faiz artışıyla şirketler, daha cazip getiriler sunan mevduat bankalarına yöneldi.
Hanehalkının Kredi Tercihlerindeki Değişim
Pandemi döneminde, katılım bankalarından alınan krediler yüzde 463 artarken, mevduat bankalarından alınan krediler ise yüzde 568 arttı. Bu süreçte mevduat bankalarının hanehalkı kredilerindeki payı, yüzde 96,91’den yüzde 97,38’e yükseldi. Faiz oranlarındaki değişimler, bireylerin finansman tercihlerinde de etkili oldu. Düşük faiz dönemlerinde katılım bankaları tercih edilse de, faizlerin yüksek olduğu dönemde mevduat bankaları daha cazip hale geldi.
Faiz Arttıkça Mevduat Tercihleri Yön Değiştiriyor
2021’deki faiz indirimleri döneminde, katılım bankalarındaki mevduatlar arttı. Ancak 2023’ün ikinci yarısındaki faiz artışlarıyla birlikte bireyler, geleneksel mevduat bankalarına yöneldi. Beş yıllık dönemde, hanehalkının mevduatları, mevduat bankalarında yüzde 840 oranında artarken, katılım bankalarında bu artış sadece yüzde 501’de kaldı.
